اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
« ان الذين كفروا ينفقون اموالهم ليصدوا عن سبيل الله فسينفقونها ثم‏
تكون عليهم حسره ثم يغلبون و الذين كفروا الی جهنم يحشرون ليميز الله‏
الخبيث من الطيب و يجعل الخبيث بعضه علی بعض فيركمه جميعا فيجعله فی‏
جهنم اولئك هم الخاسرون 0 قل للذين كفروا ان ينتهوا يغفر لهم ما قد سلف‏
و ان يعودوا فقد مضت سنه الاولين ».
دأب و روش قرآن كريم اينطور است كه پيروان خود را هرگز مغرور نمی‏كند
. به اين معنی كه به مردم نمی‏گويد كه شما همين قدر كه ايمان آورديد و
وابستگی خودتان را به خدا و پيغمبر خدا اعلام كرديد ،

ديگر كافی است ، مطمئن باشيد كه تمام كارها صورت می‏گيرد ، و همچنين‏
هرگز نيروی باطل را ناديده نمی‏گيرد ، بلكه آن را به حساب می‏آورد و هميشه‏
يك جنگ و مبارزه ميان اهل حق و اهل باطل را تجسم می‏دهد و می‏گويد اگر
اهل حق در پيروی حق پايداری به خرج بدهند پيروزی با اهل حق است . پس‏
جنگ و مبارزه ميان اهل حق و اهل باطل هميشه درگير است و اهل حق نبايد
گمان بكنند كه ايمان و وابستگيشان به حق كافی است بلكه بايد وارد ميدان‏
مبارزه بشوند و بايد هم مطمئن باشند كه اگر در راه حق پايداری نمايند
پيروزی با آنهاست . حالا آياتی را كه قرائت كردم برايتان ترجمه و تفسير
می‏كنم تا ببينيد همين منظره را قرآن مجسم می‏كند يا نمی‏كند .
« ان الذين كفروا ينفقون اموالهم ليصدوا عن سبيل الله »همانا كافران ،
مخالفان شما پولهايشان را خرج می‏كنند برای مبارزه با شما و برای اينكه‏
جلوی راه حق را بگيرند . " انفاق " پول خرج كردن است در راه يك منظور
و مقصود . ينفقون اموالهم اموالشان را انفاق می‏كنند . كافرانفاق می‏كند .
همه انفاقها در راه خدا نيست ، برخی انفاقها در راه باطل است . ثروت‏
خودشان را انفاق می‏كنند برای اينكه جلوی راه حقی را كه پيغمبر باز كرده و
شما به دنبالش می‏رويد بگيرند ، اين چشمه را از سرچشمه خشك بكنند . بعد
تأكيد می‏كند كه اين كه من می‏گويم ، مربوط به گذشته تنها نيست ، در آينده‏
هم چنين جريانهايی رخ خواهد داد كه كافران برای اينكه مانعی برای راه خدا
به وجود آورند پولها خرج خواهند كرد : « فسينفقونها »" س " كه در اول‏
فعل مضارع می‏آيد ، يعنی در آينده ، برای استقبال است . ) در آينده‏

نزديك پولها در اين راه خرج خواهند كرد . اما نتيجه نهايی چيست ؟ آيا
از اين پول خرج كردنهای خود نصيبی خواهند برد و موفقيتی كسب خواهند كرد
؟ « ثم تكون عليهم حسره ». فقط آن داغش در دل اينها باقی می‏ماند كه ای‏
افسوس اينهمه پول خرج كرديم آخرش هم به نتيجه نرسيديم . چون فرق است‏
ميان پولی كه يك نفر مؤمن در راه خدا و برای خدا خرج می‏كند [ و پولی كه‏
يك نفر كافر برای مسدود كردن راه خدا خرج می‏كند . ] . مؤمن هيچ وقت‏
حسرت نخواهد خورد ، اعم از آنكه در راهی كه خرج می‏كند ، به نتيجه برسد
يا نرسد . البته مؤمن بايد در راهی خرج بكند كه به نتيجه برسد نه مثل‏
بعضی از اشخاص كه وقتی به او می‏گويی آقا اين پولت را كه در فلان راه‏
می‏دهی به خيال خودت به نام خير ، برای چه می‏دهی ؟ می‏گويد من می‏دهم ، به‏
گردن او ، بگذار او برود به جهنم . نه ، تو هم می‏روی به جهنم . تو هم كه‏
پولت را به آدمی می‏دهی كه خودت به او اعتماد نداری و نمی‏دانی نتيجه‏
نهايی اين پول خرج كردن چيست و آيا به نفع اسلام است يا نه [ مستحق كيفر
هستی ] . می‏گويد من به اين حرفها چه كار دارم ؟ ! من از گردن خودم رد
می‏كنم ، بگذار او برود جهنم . نه ، توهم كه پول می‏دهی به نام خدا و اسلام‏
ولی در نهايت امر اين پول صرف اشخاص يا اموری می‏شود كه بر ضرر اسلام‏
است ، به جهنم می‏روی . ولی اگر يك نفر مؤمن آن مقداری كه بر او لازم و
واجب است ، سعی و كوشش خود را كرد كه پولش را در راهی خرج كند كه راه‏
خير باشد ، اما از آنجا كه بشر است و گاهی اشتباه می‏كند نتيجه‏ای نگرفت‏
، وجدانش آرام است چون او به حسب نيت صادقانه خودش و به حسب سعی و

كوشش خودش در راه خدا داده است ولی تصادفا به نتيجه نرسيده است . ولی‏
آدمی كه خدا را نمی‏شناسد و به تعبير قرآن كافر است و فقط برای هدفهای‏
فردی و شخصی و مادی [ كار می‏كند ] و دنبال آز و شهوت خودش است ، وقتی‏
پول خرج می‏كند برای اينكه به مقاصدش برسد و بعد می‏بيند نمی‏رسد ، داغی‏
می‏شود در دلش . قرآن هم می‏فرمايد : « ثم تكون عليهم حسره »اين پول خرج‏
كردنها به صورت يك حسرتهايی بر روی اينها باقی خواهد ماند . آيا در
همين جا تمام می‏شود ؟ اينها پولی خرج می‏كنند و بعد به نتيجه نمی‏رسد و
حسرتش به دلشان می‏ماند ؟ نه . « ثم يغلبون »در مرحله بعد خودشان شكست‏
می‏خورند و نابود می‏شوند . در مرحله اول ، برنامه‏شان شكست می‏خورد و در
مرحله دوم خودشان . اين آيات در اوايل ورود پيغمبر اكرم ( ص ) به مدينه‏
نازل شده است ، چون آيات بعد [ درباره جنگ ] بدر است . جنگ بدر در
سال دوم هجرت واقع شد و اين آيات آن طور كه مفسرين می‏گويند در همين سال‏
نازل شده است و تا آن وقت هنوز كفار ، هم از نظر عده و هم از نظر عده ،
هم از نظر مال و ثروت و اقتصاد و هم از نظر نظامی خيلی قويتر از مسلمين‏
بودند . قرآن دارد آينده‏ای را كه به حسب ظاهر پيش بينی‏اش مشكل بود به‏
صورت غيب خبر می‏دهد كه در آينده اينها پولها خرج خواهند كرد و همين پول‏
خرج كردنها به صورت حسرتهايی در دل اينها باقی خواهد ماند و در نهايت‏
امر هم خودشان مغلوب می‏شوند و شكست می‏خورند ، كه در فتح مكه قضيه رخ‏
داد . آيا در همين جا قضيه خاتمه پيدا می‏كند ؟ پول خرج كردن و بعد هم‏
حسرت كشيدن و بعد هم شكست خوردن ؟ نه ،

آن بعدش به مراتب بالاتر است . « ثم الذين كفروا الی جهنم يحشرون
تمام اينها در جهنم جمع خواهند شد .
پس اين آيه‏ای كه خواندم مشتمل بر چهار قسمت بود . يكی اينكه كافران‏
بيكار نخواهند نشست و در آينده پول زيادی خرج خواهند كرد . دوم اينكه‏
خودشان خواهند ديد كه اين پول خرج كردنها به نتيجه نرسيد ، و حسرت اين‏
پولها در دلشان باقی می‏ماند . مرحله سوم اينكه خودشان شكست نهايی خواهند
خورد ، كه در فتح مكه شكست خوردند . مرحله چهارم ، آن آينده بسيار
تاريك آنهاست كه محشور شدن آنان در جهنم است .
« ليميز الله الخبيث من الطيب و يجعل الخبيث بعضه علی بعض فيركمه‏
جميعا فيجعله فی جهنم أولئك هم الخاسرون ».
در دنيا بد مطلق وجود ندارد . هيچ بدی نيست كه يك نتيجه خوب نداشته‏
باشد . يكی از چيزهايی كه به حسب ظاهر به نظر می‏رسد بد است و در باطن‏
خوب است آزمايشهای الهی است . وقتی اجتماع آرام است يعنی يك امتحان‏
بزرگی پيش نيامده است ، انسان همه مردم را يكرنگ و مانند هم می‏بيند .
همه شبيه همديگرند . انسان خيال می‏كند يك مردم يكدست وجود دارد و حتی‏
بعضی از افراد خيلی بهتر از ديگران جلوه می‏كنند و انسان آنها را بهتر
تشخيص می‏دهد تا اينكه يك حادثه تندی و به تعبير قرآن يك امتحانی پيش‏
می‏آيد . يكوقت انسان می‏بيند كه گويی مردم غربال می‏شوند . مثل غربال كه‏
ريز و درشت می‏كند ، ريزها به يك طرف ، درشتها به يك طرف ، مردم‏
غربال می‏شوند ، يك عده يك طرف قرار می‏گيرند و يك عده

طرف ديگر . به اصطلاح امروز صفها از همديگر جدا می‏شود . از يك نظر خيلی‏
اسباب تأسف است . انسان يكوقت می‏بيند افرادی كه هيچ از آنها انتظار
نداشت چغاله از آب در آمدند . ولی از نظر افراد دقيق و باريك بين بايد
گفت خوب شد كه صفها از همديگر جدا شد .
مثلا اگر پيغمبر اكرم ( ص ) در مكه مبعوث نشده بود و فرضا ما را
می‏بردند در همان جامعه مكه ، در آنجا افرادی را می‏ديديم همه مثل همديگر ،
يكسره و همانند و يكسان . ابوجهل و ابوسفيان را می‏ديديم ، عمار ياسر و
ابوذر غفاری را هم می‏ديديم و از نظر ما ميان اينها فرقی نبود . اما حادثه‏
شديدی مثل ظهور اسلام و نزول قرآن پيش می‏آيد ، يك تكان شديد می‏دهد ، يك‏
وقت می‏بينيم كه اينها از همديگر جدا می‏شوند ، درست مثل دستگاههای تجزيه‏
شيميائی كه عناصری را كه به يكديگر آميخته‏اند ، از همديگر جدا می‏كند ، هر
قسمتش به يك طرف می‏رود . اميرالمؤمنين علی عليه السلام در يكی از
خطبه‏های نهج البلاغه می‏فرمايد : « لتبلبلن بلبله ، و لتغربلن غربله ، و
لتساطن سوط القدر ، حتی يعود اسفلكم اعلاكم و اعلاكم اسفلكم » ( 1 ) يعنی‏
شدائدی برای شما پيش خواهد آمد و شما مانند دانه‏هايی كه در غربال ريخته‏
باشند و غربال آنها را تكان بدهد به طوری كه از همديگر جدا بشوند ، غربال‏
خواهيد شد ، و مانند ديگ جوشانی خواهيد شد كه در اثر حرارت دادن زياد
به آن ، آنچه در ته ديگ است بالا بيايد و آنچه در بالاست پائين برود .
چه تشبيه عجيبی
پاورقی :
1 - نهج البلاغه ، خطبه . 16

است ! شما اگر در يك ديگ مثلا سيب زمينی و پياز و گوشت و نخود و
لوبيا بريزيد ، هر كدام در جايی قرار می‏گيرند و تنها چيزی كه می‏بينيد در
رو قرار گرفته ، مثلا فلفل و زردچوبه است كه روی آب را گرفته . ولی وقتی‏
كه به اين ديگر حرارت داديد به حدی كه محتوای آن به جوش آمد ، آنوقت‏
می‏بينيد آنچه كه در اين ديگ است بالا و پائين می‏رود ، پايينيها بالا
می‏آيد ، بالاها پايين می‏رود . خيلی تشبيه خوبی است . اميرالمؤمنين ( ع )
می‏فرمايد در تكانهای شديد و شدائدی كه در ميان مردم رخ می‏دهد و در
امتحاناتی كه پيش می‏آيد ، مردم مثل دانه‏هايی كه در غربال ، غربال بشوند
، غربال می‏شوند و مثل محتوای ديگی می‏شوند كه در اثر حرارت زياد به جوش‏
می‏آيد و بالا ، پائين و پائين ، بالا می‏رود .
غرضم اين جهت است كه يكی از فوائد مبارزات و تضادهای شديد و جنگ حق‏
و باطلی كه در اجتماع پيش می‏آيد اين است كه صفوف از يكديگر جدا می‏شوند
و اين چقدر خوب است كه صفوف مشخص و جدا بشود . آنوقت اهل حق و
بصيرت تكليف خودشان را بهتر می‏فهمند . خدا به صورت يك فايده ذكر
می‏كند : « ليميز الله الخبيث من الطيب » بگذار اينها اين كارها را
بكنند تا خدا به اين وسيله پليد را از پاكيزه جدا كند و صفوف از يكديگر
جدا بشوند . « و يجعل الخبيث بعضه علی بعض فيركمه جميعا »و پليدها را
بر روی يكديگر قرار دهد و انباشته كند ، همه به يك طرف بروند ، و همه‏
را در يك نقطه متراكم كند . بگذار پاكان از ميان آنها جدا بشوند ،
خودشان باشند با خودشان . وقتی كه اينطور شد كه صفها جدا شد

در فارسی ما كلمه ديگری نداريم كه ترجمه كلمه " غفران‏
" باشد . ريشه كلمه غفران ، مفهوم " پوشش " را می‏دهد . به مغفرت و
آمرزش از آن جهت غفران می‏گويند كه خداوند روی گناهان گذشته را می‏پوشاند
و ستر می‏كند . « يغفر لهم ما قد سلف » اگر توبه كنند ، آنچه كه قبلا
گذشته است يعنی اعمال بدی كه مرتكب شده‏اند آمرزيده می‏شود يعنی رويش‏
پوشانده می‏شود ، كالعدم می‏گردد ، ناديده گرفته می‏شود . پس معنی كلمه "
غفران " پوشيدن و پوشاندن است . شعری حافظ دارد كه تقريبا در همين‏
زمينه طلب مغفرت است و مناجاتی است در زبان غزل . می‏گويد :
ما بدين در نه پی حشمت و جاه آمده‏ايم از بد حادثه اينجا به پناه‏

است ، قانون است . قانون الهی در گذشته چنين بوده است كه متخلف ،
مجرم ، گنهكار ، منحرف ، مجازات خودش را ديده است ، پس شما هم‏
خواهيد ديد .
« و قاتلوهم حتی لا تكون فتنه و يكون الدين كله لله فان انتهوا فان الله‏
بما يعملون بصير و ان تولوا فاعلموا ان الله موليكم نعم المولی و نعم‏
النصير ».
عرض كرديم كه قرآن يك صحنه مبارزه را مجسم می‏كند . می‏گويد كفار آرام‏
نخواهند نشست ، پولها خرج خواهند كرد . هشدار می‏دهد به مؤمنين و مسلمين‏
كه گو اينكه عاقبت كار كفار شكست و حسرت و مغلوبيت است ولی اينها
همه به اين شرط است كه اهل ايمان به آن وظيفه خودشان كه مبارزه با باطل‏
است قيام كنند . اينجاست كه قرآن دستور مبارزه می‏دهد ، نمی‏گويد شما
مطمئن باشيد اينها خود بخود شكست می‏خورند و از بين می‏روند ، مثل حرفهايی‏
كه اغلب ما می‏گوييم : خود بخود خودشان از ميان می‏روند ، ديگر احتياجی به‏
مبارزه ما نيست . قرآن نمی‏گويد كفار خودبخود شكست می‏خورند ، بلكه اشاره‏
می‏كند به وظيفه مسلمين و مؤمنين ، و می‏گويد : « و قاتلوهم حتی لا تكون‏
فتنه و يكون الدين كله لله » با اينها بجنگيد . يعنی آنها كه باز
نمی‏گردند و در راه باطل اصرار می‏ورزند ، وقتی كه شما می‏بينيد سرسختی نشان‏
می‏دهند و پولشان را [ در راه باطل ] خرج می‏كنند ، شما هم مردانه با آنها
بجنگيد . چرا ؟ « حتی لا تكون فتنه »تا ريشه فتنه را بكنيد . از اين آيه‏
قرآن ، فلسفه جهاد در اسلام روشن می‏شود . اسلام دينی است كه يكی از
دستورهای اصيل آن جهاد است . جهاد يعنی

سربازی ، يعنی جنگ . بايد اندكی در اطراف اين موضوع توضيح بدهم اگر چه‏
بعدا مخصوصا در سوره برائت ، آيات زيادی داريم درباره جهاد و اين بحث‏
جايش آنجاست .
غير مسلمانها - مخصوصا مسيحيها - چه آنها كه پيرو مذهبی از مذاهب قديم‏
هستند و چه آنها كه مرامشان اسما مذهب است و در واقع يك باند سياسی‏
هستند گاهی به اسلام عيب می‏گيرند كه اسلام دستور جهاد داده است ، در دين‏
نبايد جهاد باشد ، دين فقط بايد مردم را دعوت بكند ، هر كس پذيرفت ،
پذيرفت و هر كس نپذيرفت ، نپذيرفت . اين اشكال يك جواب بسيار روشن‏
و واضحی دارد . اگر دينی مثل دين مسيح باشد يعنی محتوای آن همان محتوای‏
دين مسيح باشد مطلب از همين قرار است كه می‏گويند ، مثل يك فيلسوفی كه‏
كارش فقط اين است كه يك مكتبی آورده می‏خواهد به مردم ياد بدهد ، يا
مثل يك ناصح كه فقط می‏خواهد به مردم اندرز بدهد . يك ناصح مثل سعدی ،
اندرزگو است و اندرزگو از آن جهت كه اندرزگو است فقط كارش اندرز دادن‏
است . گفت : " ما نصيحت به جای خود كرديم ( يا به جای خود گفتيم ) و
رفتيم ، هر كه می‏خواهد ، بشنود ، هر كه می‏خواهد ، نشنود " . يا حافظ
می‏گويد :
من آنچه شرط بلاغ است با تو می‏گويم تو خواه از سخنم پند گيری و خواه‏
ملال
من فقط وظيفه‏ام اين است كه سخنم را به تو بگويم . حال تو می‏خواهی‏
بپذير ، می‏خواهی نپذير . در مورد يك ناصح ، كسی كه تعهدش از حد نصيحت‏
و اندرز و پند تجاوز نمی‏كند مطلب همين است ، اما آن دينی كه به پند و
اندرز قناعت نكرده است بلكه بر

سراسر زندگی بشر چنگ انداخته و آمده اجتماع بسازد ، دينی كه تشكيل دولت‏
دادن جزء دستوراتش است ، آيا می‏تواند دستور جهاد نداشته باشد ؟ ! يك‏
دين در دنيا اعلام بكند كه من می‏خواهم دولت تشكيل بدهم و تعليمات من‏
مكتبی است كه يكی از شؤون آن اين است كه زندگی اجتماعی در جميع شؤونش‏
بايد بر اساس اين مكتب باشد ، و می‏خواهد مسلمين را به صورت يك واحد
اجتماعی مستقل در بياورد ، آيا اين دين می‏تواند دولت داشته باشد ولی‏
ارتش و سرباز نداشته باشد ، دستور جهاد و دفاع نداشته باشد ؟ ! اگر شما
در همه دنيا يك دولت پيدا كرديد كه ارتش نداشته باشد ، آن وقت بگوئيد
چرا اسلام دستور تشكيل ارتش می‏دهد . اسلام را نبايد با اديانی كه هم‏
محتواشان چهار تا كلمه اندرز است مقايسه كرد . اسلام خودش را در مقابل‏
همه بدبختيهای اجتماع مسؤول می‏داند اما فلان اندرزگو خودش را مسؤول‏
نمی‏داند . منتها هدف تشكيل دولت اسلامی چيست ؟ هدف تشكيل ارتش در
اسلام چيست ؟ هدف جهاد در اسلام چيست ؟ يكی هدفش زورگويی است كه همه‏
بايد مطيع من باشيد ، و يكی هدفش مبارزه با زورگويی است . هميشه در
دنيا زور وجود دارد . يا بايد در مقابل زور تسليم بود ، يا بايد در
مقابلش ايستاد . آن كسی كه می‏گويد من جهاد ندارم معنايش اين است كه در
مقابل زورهای دنيا تسليمم . البته حضرت مسيح اجل از اين است كه اين‏
دستور جزء دستورهای او باشد ، حتما از چيزهايی است كه بعد افزوده‏اند كه‏
آقا كار خدا را به خدا واگذار و كار قيصر را به قيصر . تقسيم كار كرده‏اند
، يك منطقه را به قيصر اختصاص داده‏اند

بالاخره اينها در اصل‏
اهل توحيد بوده‏اند . اسلام تنها شرك را نمی‏پذيرد . پس معنی " « و يكون‏
الدين كله لله »" اين است كه تا مردم با خدا آشنايی داشته باشند و لا
اقل اظهار تسليم در مقابل ذات پروردگار بكنند . پس در اين آيه ، قرآن‏
صريحا دستور می‏دهد كه با اين مردمی كه مجهزند و مال و ثروت خرج می‏كنند و
صرف نيرو می‏نمايند بجنگيد : « فان انتهوا فان الله بما يعملون بصير »با
اينها بجنگيد تا وقتی كه دست از جنگ بردارند . ( اين قسمت از آيه نشان‏
می‏دهد كه اين جنگ در مقابل مردمی است كه آن مردم می‏جنگند ) . اگر آنها
دست از جنگ كشيدند كه بسيار خوب ، يعنی شما هم دست بكشيد ، خدا به‏
كار آنها آگاه است . يعنی شما نترسيد كه حالا كه آنها دست كشيدند ما
دست نكشيم . نه ، شما دست بكشيد . « و ان تولوا »اما اگر حاضر نشدند
دست بكشند و سرسختی نشان دادند نترسيد ، « فاعلموا »پس بدانيد « ان‏
الله موليكم »خدا ياور شماست . « نعم المولی و نعم النصير »خدا حامی و
يار بسيار خوبی است .
در اينجا اين آيات تمام می‏شود ، آياتی كه به اصطلاح يك صحنه مبارزه‏
ميان اهل حق و اهل باطل را مجسم كرده است . آيه بعد آيه‏ای است كه در
اطراف آن زياد بايد بحث بكنيم . آيه خمس است : « و اعلموا انما غنمتم‏
من شی‏ء فان لله خمسه و للرسول و لذی القربی و اليتامی و المساكين و ابن‏
السبيل ». اين آيه از آياتی است كه مورد

اختلاف شيعه و سنی است . شيعه‏ها آن را به يك صورت عام‏تر و كلی‏تر تفسير
می‏كنند و ما ثابت خواهيم كرد كه اين تفسير مطابق با حقيقت است . و بعد
مقداری درباره خمس و فلسفه آن و بعضی ايرادها و سؤالهايی كه درباره خمس‏
مطرح است صحبت خواهيم كرد .
و صلی الله علی محمد و آله الطاهرين .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: